Op 3 oktober 1574 maakten de Watergeuzen een einde aan een maandenlang beleg door Spaanse troepen. Het was een keerpunt in de Leidse geschiedenis.
In eerste instantie hadden de opstandelingen van Willem van Oranje nergens voet aan de grond. Op 1 april 1572 viel Den Briel onverwachts in handen van de Watergeuzen. Vele steden volgden. In Leiden namen teruggekeerde calvinisten, gesteund door een grote groep inwoners, het bestuur van de stad over. Leiden sloot zich aan bij de Opstand. De Spanjaarden probeerden de opstandige gebieden terug te veroveren. In oktober 1573 begon legeraanvoerder Valdez het beleg van Leiden. In maart 1574 werd het beleg korte tijd onderbroken, maar in mei stonden ze weer voor de poorten van de stad.
Ziekte en honger
In de stad ontstonden grote voedseltekorten. Naast de belegerden hadden honderden vluchtelingen hun heil binnen de stadsmuren gezocht. De pest greep om zich heen.
