De Armenwet van 1854 regelde dat de zorg voor de armen bij de kerk bleef.

Leidse politiek polariseert
Door deze kwestie polariseerde de Leidse politiek. In 1853 verschenen de eerste kiesverenigingen, voorlopers van politieke partijen. De conservatieve kiesvereniging Vaderland en Oranje onder aanvoering van Van der Boon Mesch stond fel tegenover de liberale Grondwet en Koning. De antirevolutionairen (orthodox protestanten), bondgenoten van de conservatieven, vormden in 1856 hun eigen Nederland en Oranje.

Schoolstrijd
De oplaaiende schoolstrijd, over christelijke of openbare scholen, dreef liberalen en conservatieven annex antirevolutionairen verder uiteen. Pas in 1871 was het oud zeer van de Huiszittenhuiskwestie gesleten. De conservatieven verdwenen als aparte stroming. Maar de schoolstrijd bleef.

Strijd om de sociale zorg verscherpte politieke tegenstellingen