Zelfs de Leerplichtwet van 1901 maakte daar in eerste instantie geen einde aan.
Het Leidse Volkshuis
Behalve over de jeugd, maakte men zich ook zorgen om het functioneren van het arbeidersgezin. Voor werkende kinderen en jongeren werden brei- en herhalingsscholen opgericht zoals de Chr. Fabrieksschool (1867) van juffrouw M.A. de Vriese. Van onderwijs verschoof de nadruk geleidelijk naar volksverheffing en vorming, zoals in het Leidse Volkshuis (1899) waarvan Emilie Knappert de eerste directrice was. Voor meisjes werd voorbereiding op een 'goed huismoederschap' daarbij steeds belangrijker.
- Industrialisatie en de zorg om jeugd en gezin